Over het effect van cannabis op de rijvaardigheid bestaat nog veel onduidelijkheid. Blowen tijdens het rijden mag in ieder geval niet. Maar er wordt nauwelijks op gecontroleerd.
De regering heeft in het jaar 2011 een wetsvoorstel aangenomen over drugs in het verkeer. Daarin zijn grenswaarden voor drugs in het bloed opgenomen. Het bloed van bestuurders mag per liter maximaal 3,0 microgram THC bevatten. Mensen die een joint hebben gerookt mogen daardoor twee tot drie uur lang niet rijden.
Regelmatige gebruikers
Maar wanneer iemand regelmatig blowt, kan de hoeveelheid THC in het bloed sterk toenemen. Als je elke dag een joint rookt kan het zomaar vier dagen duren voordat je volgens de wet weer mag rijden. In de praktijk komt het erop neer dat dagelijkse gebruikers nooit mogen autorijden. Technisch gezien zou zelfs fietsen niet meer mogen.
CBD en verkeer
Met CBD ligt dat anders. Voor CBD is geen grenswaarde opgenomen. Daarom is het in principe toegestaan om te rijden nadat je CBD-olie hebt genomen. Toch moet je daarbij oppassen. De meeste flesjes CBD bevatten namelijk een kleine hoeveelheid THC. Soms bevatten de flesjes ongemerkt veel meer THC. Om die reden is het moeilijk te zeggen of je echt mag rijden terwijl je CBD gebruikt.
Of de stof CBD invloed heeft op de rijvaardigheid is niet bekend. In onderzoeken naar het effect van drugs in het verkeer wordt doorgaans alleen naar de stof THC gekeken. Maar het valt te verwachten dat de invloed van CBD op de reactiesnelheid nihil is, want de stof heeft nauwelijks een psychoactief effect.
Verkeerscontrole
De politie wil natuurlijk kunnen controleren of mensen de wet overtreden. Daarom is in het wetsvoorstel uit 2011 opgenomen dat speekseltesten gebruikt mogen worden als controlemiddel. De speekseltesten mogen dus al meer dan vijf jaar lang gebruikt worden volgens de wet. Toch gebruikt nog geen enkele politieagent in Nederland speekseltesten.
Dat heeft alles te maken met geld. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie moet namelijk met geld over de brug komen om de testapparaten aan te schaffen. Tot op heden is dat niet gebeurd, maar daar komt snel verandering in. Oud-minister Ard van der Steur heeft aangegeven dat hij halverwege 2017 de speekseltesten gaat invoeren.
Op dit moment kunnen agenten dus alleen via een bloedproef vaststellen of iemand cannabis heeft gebruikt. Daarvoor moet de automobilist meegenomen worden naar het politiebureau en enige tijd worden vastgehouden. Zoiets gebeurt natuurlijk alleen als er een sterke verdenking is van drugsgebruik, bijvoorbeeld wanneer iemand gevaarlijke manoeuvres uithaalt.
Onderzoek naar effect
Of mensen gevaarlijke capriolen uithalen nadat ze hebben geblowd is uitgebreid onderzocht door verschillende instanties. Zo deed het Europese Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving vijf jaar lang onderzoek naar het effect van verschillende drugs op de rijvaardigheid. Het zogenaamde DRUID Project kwam in het jaar 2011 met aanbevelingen voor Europese Lidstaten. In de resultaten van het onderzoek staat dat cannabis invloed heeft op de rijvaardigheid, maar ten hoogste zoveel als een toegestane hoeveelheid alcohol.
Het DRUID Project heeft vier risicocategorieën opgesteld, om het effect van verschillende soorten drugs goed te vergelijken. Cannabis valt volgens het onderzoek onder de categorie ‘Slightly Increased Risk’, wat neerkomt op 1 tot 3 keer zoveel kans op een ongeval. Ter vergelijking: een grote hoeveelheid alcohol in het bloed kan de kans op een ongeval 200 keer zo groot maken.
Compensatie
Tijdens het DRUID Project kwam naar voren dat cannabisgebruikers hun rijgedrag bijstellen zodra ze stoned zijn. Ze gaan langzamer en voorzichtiger rijden. Zulk gedrag compenseert de tragere reactiesnelheid, verlies van motorische controle en vermindering van het geheugen maar gedeeltelijk. Het onderzoek vond wel een duidelijk verschil tussen ervaren en onervaren cannabisgebruikers. De echte stoners vertoonden soms helemaal geen vermindering van de rijvaardigheid.
Een Gronings promotieonderzoek, dat onderdeel is van de Europese meta-studie, is een stuk kritischer op het effect van cannabis op het verkeer. Volgens promovenda Janet Veldstra is het onmiskenbaar dat cannabis een negatief effect heeft op de rijvaardigheid, ongeacht hoe ervaren de gebruiker is. Haar onderzoek erkent dat cannabisgebruikers voorzichtiger gaan rijden, maar “dat compensatiegedrag is echter onvoldoende om de effecten van het middel op de rijveiligheid op te heffen.”
Verschil resultaten
De conclusies van het onderzoek van het EMCDDA zijn dus wat milder dan die van de Universiteit van Groningen. Een deel van het verschil zou verklaard kunnen worden door de verschillende testmethoden. Proefpersonen in Groningen kregen synthetisch geproduceerde THC, terwijl de meeste deelnemers van het DRUID Project een ‘normale’ joint rookten.
Bloemen van de cannabisplant bevatten meer cannabinoïden dan alleen THC. Het is bekend dat de andere cannabinoïden het effect van THC beïnvloeden. Misschien hebben ze ook een effect op de rijvaardigheid. Of cannabinoïden zoals CBD, CBN of CBG een positieve invloed hebben op de reactiesnelheid kan niet uit de onderzoeken worden geconcludeerd. Maar één ding was zeker: geen van de proefpersonen ging beter rijden nadat ze THC binnenkregen.